FIFA i UEFA od lat trzęsą światowym i europejskim futbolem. To te organizacje wybierają gospodarzy turniejów piłkarskich. Jednak od wielu lat możemy obserwować ich coraz bardziej kontrowersyjne decyzje. Jedne się świetnie obroniły a przy innych łapiemy się za głowy i szukamy winnego. Zapraszam na subiektywny przegląd najbardziej dających do myślenia wyborów gospodarzy wielkich imprez piłkarskich ostatniej dekady.

Tak chronologicznie to wypadałoby zacząć od wyboru RPA na gospodarza mundialu w 2010 roku.

RPA 2010

To miał być mundial inne niż wszystkie. Otwarcie na nowy świat bo tym razem w końcu w głosowaniu na gospodarza mistrzostw świata wygrał kontynent afrykański. Dotąd piłkarsko znany tylko
z kolorowych obrazków podczas transmisji z Pucharu Narodów Afryki. Kontynent przez dziesięciolecia nie spełniał żadnych standardów by gościć najlepszych kopaczy świata i tysięcy kibiców.

Afryka to najbiedniejszy kontynent nieradzący sobie z biedą, rozwarstwieniem społecznym, zagrożeniem bezpieczeństwa, rasizmem i korupcją na najwyższych szczeblach władz. Republika Południowej Afryki to „zaorana ziemia”. A jedna FIFA zwęszyła interes i postanowiła powierzyć organizację mundialu „Zulusom”.

Doświadczenia z poprzednich wielkich imprez czy to mistrzostw świata, czy igrzysk olimpijskich pokazują, że jednak to federacja, która organizuje turniej najlepiej na tym wychodzi. W tej sytuacji FIFA.  Zbliżający się mundial miał ożywić południowoafrykańskie PKB aż o jeden procent i dając prawie 500 tys. miejsc pracy podczas przygotowań. Niestety z czasem te plany trzeba było mocno redukować. Tak naprawdę pracę przy budowie m.in. stadionów (5 zbudowano od nowa a 5 zmodernizowano) otrzymało niecałe 150 tysięcy osób, które i tak szybko trafiło na bruk. Szalejąca inflacja nie pozwoliła mieszkańcom RPA na uczestniczenie w piłkarskim święcie a to za sprawą drakońskich, jak na ten kraj, cen biletów. Kibice z całego świata w obawie o bezpieczeństwo a także przez ceny przelotów nie pojawili się w kraju Bafana-Bafana.

Na mundial oddelegowano ponad 40 tys. policjantów do ochrony imprezy. Niestety nie udało im się
w pełni zapanować nad bezpieczeństwem. Wielokrotnie w czasie mistrzostw kibice i dziennikarze byli napadani i okradani. W tym czasie także wybuchały protesty społeczne, które miały zwrócić uwagę na problemy społeczne kraju.

Podsumowując można powiedzieć tak: FIFA zarobiła, świat usłyszał wuwuzele a Afryka tylko na chwilę zmieniła swoje oblicze.

EURO 2012

Jaka to była nasza radość kiedy Michel Platini wyjął kartkę z napisem: Poland-Ukraine. Jakie to było przerażenie u wielu „znawców” tematu. Mistrzostwa Europy w dwóch krajach z dawnego bloku wschodniego. W tym jeden nadal jest poza Unią Europejską i pod quasi rosyjską dominacją.

Mało kto wierzył w sukces tego projektu. Od samego początku szykowano plan zastępczy by przenieść mistrzostwa do innego kraju. I oczywiście Niemcy byli gotowi przejąć turniej i to oficjalnie. Fakt, przygotowania szły nam jak po grudzie jeśli chodzi o infrastrukturę drogową czy stadionową. UEFA wiele razy groziła zabraniem turnieju przez opóźnienia jakie były w obu krajach. Na Ukrainie wiele inwestycji zostało ukończonych dzięki pieniądzom oligarchów.

Sławy turniejowi nie dodał program Panorama nadawany w stacji BBC gdzie Ashley Cole ostrzegał by nie przyjeżdżać szczególnie na wschód bo można wrócić w trumnie. I tym sposobem z pewnością pozbawił Ukrainę wielu milionów euro zarobku. Przełożyło się to później na pobyty większości drużyn w Polsce, bo te nie chciały wyjeżdżać na terytorium Ukrainy właśnie ze względów bezpieczeństwa. Zdecydowały się na to tylko Francja i Szwecja.

Natomiast można z czystym sercem powiedzieć, że to była bardzo dobra decyzja UEFY o przyznaniu nam i Ukrainie turnieju. To był jeden z lepszych turniejów w historii a kontrowersje tylko na początku tworzyli konserwatywni „eksperci”, dla których wzór to są kraje Europy zachodniej. Trzeba przyznać, że turniej dał nam a także Ukrainie niewątpliwy skok cywilizacyjny. Gdyby nie EURO 2012 to nigdy nie zbudowalibyśmy tylu aren piłkarskich, dróg ekspresowych, hoteli czy infrastruktury towarzyszącej. Tak szybkiego rozwoju nie dało nam nawet przystąpienie do Unii Europejskiej choć większość inwestycji była właśnie finansowana przez nią.

Rosja 2018

To druga wielka impreza sportowa w Rosji w ciągu 4 lat. W 2014 w Soczi odbyły się Zimowe Igrzyska Olimpijskie. Nie ma wątpliwości, że obie te imprezy to pokaz siły i ocieplenie wizerunku Federacji Rosyjskiej, która jest de facto państwem totalitarnym. Igrzyska były najdroższe w historii i nie mieliśmy wątpliwości, że tak może być także z mundialem. Od dawna Rosja kierowana przez Wladimira Putina to kraj łamania praw człowieka, różnego rodzaju mniejszości a przeciwników politycznych wsadza się do więzienia lub likwiduje dokumentnie.

Najświeższy przykład przed mundialem to zabójstwo szpiega Siergieja Skripala i jego córki. W 2014 roku nastąpiła aneksja Krymu i to wszystko na oczach świata. W lipcu tego roku separatyści zestrzelili samolot malezyjskich linii lotniczych nad Krymem, gdzie zginęło ponad 200 osób. Tego dla świata było już za wiele. Liczna grupa przywódców państw i federacji była gotowa bojkotować mistrzostwa albo niepojawieniem się całej drużyny lub odmówieniem przyjęcia zaproszenia przez samego Wołodię. Zbigniew Boniek na znak protestu nie pojawił się na losowaniu grup w Sankt Petersburgu. Ostatecznie liczna grupa przywódców pojawiła się na meczach jednak brylowali głównie w towarzystwie Dimitrija Miedwiediewa a Wladimir Putin zawitał na stadion dopiero na mecz finałowy i ceremonię medalową.

Rosjanie tak byli spragnieni „chleba i igrzysk”, że w dniu inauguracji imprezy nie zauważyli jak przegłosowano ustawę podwyższającą wiek emerytalny a także podatek VAT.

Mistrzostwa w Rosji z pewnością możemy określić jako sukces Federacji Ro­syjskiej. Można powiedzieć o sukcesie „Mundialu Putina”. Podczas turnieju nie było żadnych protestów, bo zabroniono ich organizacji. Nie było zadym na stadionach i poza nimi, bo Kreml miał cichy pakt o nieagresji z bojówkami na czas mistrzostw. Natomiast wizerunkowy zysk nie przyczynił się do poprawy sytuacji gospodarczej czy społecznej obywateli.

EURO 2020

Pomysł na organizację tego turnieju miał być inny niż wszystkie, nieszablonowy. „Euro dla Europy” bo tak został nazwany turniej, miał zostać rozegrany w 60 – rocznicę postania UEFA-y i miał obejmować cały kontynent. Na pomysł wpadł ówczesny szef organizacji Michel Platini. Kiedy emocje już opadły wszyscy zastanawiali się jak to będzie zorganizowane logistycznie. 10-12 miast rozsiane po całej Europie. Podróże drużyn, dziennikarzy, no i przede wszystkim kibiców, bez których imprezy sportowe nie mają sensu. Odległości między miastami sięgały nawet 10 000 km! Tyle wynosi dystans między Sewillą a… azerskim Baku. Tak, tak – Baku. Baku jako jeden z gospodarzy z EURO 2020 i Azerbejdżan, kraj bez żadnych tradycji piłkarskich dostał prawo organizacji 4 meczów w turnieju. Plotki głoszą, że władze Azerbejdżanu zapłaciły za ten przywilej około 50 milionów euro.

Z tego chorego pomysłu był jeszcze czas się wycofać, kiedy w marcu 2020r. przyszła pandemia
a wszystkie ważniejsze imprezy sportowe na świecie, w tym Mistrzostwa Europy, zostały przesunięte na następny rok. Mówiło się, by cały turniej przenieść do jednego kraju – do Anglii lub do Niemiec, którzy są gotowi praktycznie do organizacji każdej imprezy.

Nic z tego. Turniej odbył się na obszarze całego kontynentu, wymieniono tylko dwa miasta, które nie zgodziły się na wpuszczenie kibiców na stadiony w czasie pandemii. Bilbao zostało zastąpione przez Sewillę a mecze z Dublina przejął Sankt Petersburg.

Cały  turniej to jedno wielkie obostrzenia. Kilka miesięcy przed turniejem miasta-gospodarze przekazały UEFA-ie informacje ilu kibiców zgadzają się wpuścić na stadiony. UEFA chciała by to było minimum 25% pojemności. Tak było np. w Glasgow, gdzie trybuny Hampden Park wyglądały żenująco. Tylko Budapeszt wyszedł przed szereg i ogłosił, że wpuszcza na trybuny Puskas Arena 100% widzów, muszą być tylko zaszczepieni odpowiednią szczepionką. Londyńskie Wembley, gdzie rozgrywano mecze grupowe a także trzy ostatnie spotkania ostatecznie dopuściło na półfinały i finał ok. 60%  pojemności. Wcześniej UEFA zaszantażowała anglików, że w przypadku niepowiększenia liczby dopuszczonych widzów z początkowych 25% finał zostanie przeniesiony do Budapesztu. Ot taka pandemia, ale zyski z biletów muszą być i dystans społeczny należy włożyć między bajki…

Baku nie wpuszczało żadnych dziennikarzy ani kibiców z zagranicy oprócz tych, których drużyny rozgrywały swoje mecze na stadionie olimpijskim. Różnica czasu też robiła swoje, szczególnie to odczuli Duńczycy po meczu ćwierćfinałowym z Czechami. Wiele spotkań kończyło się po północy a już wtedy nie działała lokalna komunikacja. Mecze w stolicy Azerbejdżanu głównie przypominały stypę a nie święto sportowe, gdzie mecze obserwowała zaledwie garstka kibiców bo „lokalsi” nie byli zainteresowani imprezą.

Ogromne koszty w podróżach, zamieszanie z biletami a także mnóstwo covidowych obostrzeń – takie przede wszystkim było EURO 2020.

A co nas jeszcze czeka…?

KATAR 2022

2 lutego 2009 roku miało miejsce drugie kuriozum. I chyba jeszcze większe. Katar został gospodarzem mundialu w 2022 roku! Kraj pokryty pustynią, głównie kojarzący się z luksusowymi hotelami
i wydobyciem ropy naftowej ale nie ze sportem i futbolem.

Podczas tego turnieju 64 mecze zostanie rozegranych na zaledwie 8 arenach, co jest najmniejszą liczbą w historii. Wszystkie te stadiony zostaną wybudowane z myślą o turnieju i większość z nich po turnieju zostanie rozebrane ponieważ najzwyczajniej w świecie nie są one nikomu potrzebne. Khalifa Stadium, gdzie były rozgrywane MŚ w lekkoatletyce z pewnością będzie nadal do tego wykorzystywane
w przyszłości. Do reszty można mieć wątpliwości.

Gospodarze, którzy mają praktycznie nieograniczony budżet zapewniają, że stadiony będą ultranowoczesne i budowane z pożytkiem dla środowiska. Wszystkie mają być klimatyzowane a jeden z nich będzie zbudowany z kontenerów tak by łatwo go było rozebrać.

Oprócz tego należy omówić klimat państwa-gospodarza. W lecie w Katarze panują upały, gdzie temperatura sięga aż 50 ° C przez co turniej zostanie rozegrany na przełomie listopada i grudnia a nie w czerwcu jak dotychczas. Będzie to problem dla wielu klubów, które w tym czasie rozgrywają mecze ligowe i będą musiały puszczać zawodników na turniej. FIFA będzie zmuszona zmienić cały kalendarz rozgrywek krajowych i pucharów kontynentalnych.

Od samego początku wszyscy się zastanawiają ile Katar musiał zapłacić, by stać się gospodarzem turnieju i dostać taką „zabawkę”. Szczególnie, że jak dotąd piłkarska federacja nigdy nie patrzyła w tę stronę, jeśli chodzi o organizację imprezy. Katar to pierwszy w historii kraj islamski, który zorganizuje mundial. Przez to też wielu komentatorów podkreśla, że to może być bardzo niebezpieczne miejsce do rozgrywania tak wielkiej imprezy. Nieoficjalnie wiadomo, że w Katarze jeszcze nie doszło do żadnego ataku terrorystycznego dlatego, że władze mają pakt o nieagresji z organizacjami terrorystycznymi w zamian za umożliwienie handlu bronią czy narkotykami. Jakby nie patrzeć to region świata bardzo „zapalny”.

W Katarze od lat są łamane prawa człowieka czy jeśli chodzi o prawa kobie,t czy warunki pracy. Podczas prac związanych z infrastrukturą mundialową zginęło już ponad kilkuset robotników. Przede wszystkim to są imigranci z krajów sąsiednich,  Indii lub Afryki. Kilka federacji w tym niemiecka nakłania do bojkotu turnieju, także niektórzy sponsorzy mają wątpliwości czy brać udział w tym wydarzeniu. To będzie mundial pełen kontrowersji. Koniec końców i tak mamona wygra.

Mundial 2026

Skala absurdu rośnie z każdym turniejem. 18 czerwca 2018 roku FIFA podjęła decyzję by XXIII MŚ odbyły się w… trzech krajach. USA, Meksyku i Kanadzie. Będzie to pierwszy turniej, na którym wystąpi aż 48 drużyn. Dzięki czemu turniej ten staje się coraz mniej prestiżowy. Od czerwca do lipca 2026 rozegranych zostanie aż 80 spotkań!

To będzie także pierwszy turniej, który zorganizują aż trzy kraje. Cały kontynent amerykański będzie w to zaangażowany. Jednocześnie Kanada i Meksyk będą gościć drużyny tylko podczas fazy grupowej. Stany Zjednoczone, które mają małe tradycje piłkarskie w porównaniu do Meksyku zgarnia większość tortu dla siebie. Nie zapominajmy, że to najbogatsze państwo z całej trójki.

Mundial zostanie rozegrany aż na 16 obiektach. Kanada i Meksyk przygotują na turniej tylko 5 stadionów a reszta będzie w Stanach Zjednoczonych. Kwestia podróży za swoją drużyną może przypominać sytuacje z tegorocznego Euro.

Krytyka turnieju obiegła piłkarski świat bardzo szybko. Na myśl najszybciej przychodzi, że to znów była decyzja polityczna a nie myśl o rozwoju dyscypliny. Gianni Infantino tym gestem z pewnością zdobył wiele przychylności wśród federacji.

Joachim Loew powiedział, że kolejne poszerzanie mistrzowskich turniejów (pierwsze powiększone euro było w 2016 roku) obniża rangę wydarzenia. Problemem może być także dotarcie dziesiątek tysięcy kibiców do Stanów Zjednoczonych, gdy te co i rusz wprowadzają wiele sankcji i obostrzeń na inne państwa np. z Bliskiego Wschodu czy Rosję.